AstronomieAntwoorden
AstronomieAntwoordenBoek: Zwarte Gaten

\(\def\|{&}\DeclareMathOperator{\D}{\bigtriangleup\!} \DeclareMathOperator{\d}{\text{d}\!}\)

Deze bladzijde beantwoordt vragen over zwarte gaten. De vragen zijn:

• [596] Hoe werkt ruimte-tijdvervorming rond en in zwarte gaten?
• [559] Hoe ziet de massa in een zwart gat eruit?
• [531] Hoe zijn de zwarte gaten in quasars ontstaan?
• [520] Is er een groot zwart gat in het midden van de Melkweg? En moeten wij daar bang voor zijn?
• [511] Waarom stoten diverse hemellichamen (zoals T-Tauristerren, of de omgeving van zwarte gaten) bij voorkeur materie uit via hun polen?
• [416] Waarom is het belangrijk om zwarte gaten te bestuderen als ze geen bedreiging zijn voor de Aarde?
• [379] Hoe groot is een zwart gat?
• [209] Wat gebeurt er als twee zwarte gaten samensmelten?
• [86] Bestaan zwarte gaten?
• [58] Moeten wij ons zorgen maken dat er een zwart gat aan komt?
• [28] Wat voor rol spelen de vier fundamentele krachten in zwarte gaten?
• [4] Wat zijn Schwarzschildsingulariteiten?

[86]

1. Bestaan zwarte gaten?

Het is niet eenvoudig om zwarte gaten te vinden, want ze zijn zwart dus kunnen we ze niet zien. We kunnen zwarte gaten alleen ontdekken door de invloed die ze hebben op hun omgeving. Overtuigend bewijs is als er zo veel massa in een klein gebied is dat het niets anders kan zijn dan een zwart gat. Als je denkt dat er misschien zoveel massa in een klein gebied is dat het een zwart gat moet zijn, maar je weet het niet zeker, dan is het een "kandidaat-zwart gat". Zelfs dingen die lijken te voldoen aan de regels voor een zwart gat worden vaak nog kandidaten genoemd omdat er in principe nog manieren kunnen zijn die we nog niet ontdekt hebben waardoor je zoveel massa in een klein gebied kunt hebben en het toch geen zwart gat hoeft te zijn, en ook omdat het niet meevalt om massa's en afmetingen van zulke kandidaten te meten en vreemde effecten de massa groter of de afmetingen kleiner zouden kunnen laten lijken dan ze eigenlijk zijn. We weten gewoon nog niet genoeg over zulke hele zware en dichte voorwerpen om helemaal zeker van onze zaak te zijn.

Er zijn inmiddels al zoveel kandidaat-zwarte gaten ontdekt dat het mij bijzonder onwaarschijnlijk lijkt dat ze allemaal "normale" dingen zijn die toevallig in alle metingen die we er aan deden op een zwart gat lijken. Daarom ben ik er wel van overtuigd dat zwarte gaten echt bestaan.

2. Zwarte Gaten

Eén van de dingen die de theorieën van Newton en Einstein voorspellen is dat de zwaartekracht onder uitzonderlijke omstandigheden zó sterk kan worden dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen. Om dat voor elkaar te krijgen moet je materie zeer sterk samenpersen, onnoemelijk veel sterker dan wij op Aarde voor elkaar kunnen krijgen. Een voorwerp dat een zodanig grote zwaartekracht heeft dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen moest er wel zwart uitzien, en wordt daarom sinds pakweg 40 jaar geleden "zwart gat" genoemd. Berekeningen van de levensloop van sterren laten zien dat alleen de allerzwaarste sterren hun leven zullen beëindigen als een zwart gat. De Zon is veel te licht om een zwart gat te worden.

Er kan helemaal niks (of het nu stoffelijk, straling of informatie is) van binnen uit een zwart gat ontsnappen. De grens van waarbinnen niets kan ontsnappen heet de horizon van het zwarte gat. Je kunt de horizon van een zwart gat niet zien, voelen, of op een andere manier opmerken. Als je in een zwart gat valt dan zul je geen verschil merken als je de horizon passeert, maar als je daar eenmaal voorbij bent dan kun je er nooit meer uit komen.

Ook op Aarde komen onzichtbare, onmerkbare grenzen voor tussen gebieden waar je dingen wel kunt doen en gebieden waar je dingen niet kunt doen. Er is bijvoorbeeld zo'n grens boven je hoofd die aangeeft hoe hoog je handen kunnen komen als je zo hoog springt als je kan. Als je in een lege put met gladde wanden valt dan kun je er alleen op eigen kracht uit klimmen als de rand van de put onder die grens ligt: dan kun je al springend de rand grijpen en er dan uit klimmen. Als de rand boven die grens ligt, dan kun je er niet zelf uit komen. Hetzelfde geldt voor het beklimmen van een boom: als de boom dik en glad is en er zijn geen dikke takken onder je springgrens, dan kun je niet in die boom klimmen.

Het grootste verschil tussen de put en een zwart gat is dat iemand anders je nog uit de put kan helpen (met een touw, bijvoorbeeld), maar als je vriend één eind van een touw naar jou in een zwart gat gooit dan zal het touw door de sterke zwaartekracht zó zwaar worden dat niemand en geen enkele machine hem nog kan optillen (behalve als het touw buiten de horizon breekt, maar dan valt het onderste deel helemaal in het zwarte gat en zit je er nog steeds in).

3. Zwaartekracht trekt licht aan

Zwaartekracht trekt naast massa ook licht aan, dus als licht door de horizon het zwarte gat in gaat is het ook verloren, net als alles dat door de horizon gaat. Niemand weet hoe de massa in een zwart gat er uit ziet, maar zelfs als het de vorm had van een perfecte spiegel en het licht meteen weer omhoog kaatste, dan nog zou het licht niet aan het zwarte gat kunnen ontsnappen. Het zou wel omhoog gaan, maar steeds minder snel (in zekere zin - de tijd zelf wordt vreemd in hele sterke zwaartekracht), tot het uiteindelijk omdraaide (nog steeds binnen de horizon) en dan weer terug viel, net als wanneer je een steen omhoog gooit.

Dit klink waarschijnlijk vreemd, want we zien licht nooit ombuigen en terugkomen, maar dat is omdat de zwaartekracht op de Aarde en de Zon en overal in het Zonnestelsel nog véél te zwak is om licht flink te beïnvloeden. Als je de Zon samenperste tot het een zwart gat werd, dan zou de zwaartekracht aan het oppervlak ongeveer een biljoen keer zo sterk zijn als op Aarde, en dan zou het de ontsnapping van licht kunnen voorkomen.

Elk willekeurig voorwerp kan in een zwart gat veranderen als je het voldoende sterk samenperst. Hoe klein de diameter van het voorwerp moet worden voor het een zwart gat is heet de schwarzschilddiameter en is (in het simpelste geval) evenredig met de massa van het voorwerp. De schwarzschilddiameter van iets met de massa van de Zon is 5,9 km, dus je zou de Zon moeten samenpersen tot die kleiner was dan 5,9 km om die in een zwart gat te veranderen. De Aarde zou je tot 1,8 cm moeten samenpersen, en een mens tot een grootte veel kleiner dan die van een atoom. De schwarzschilddiameter is ook de diameter van de horizon van een zwart gat, dus een voorwerp wordt een zwart gat als het samengeperst wordt tot in zijn eigen zwart-gathorizon.

[379]

4. De grootte van een zwart gat

Omdat we niet weten wat de vorm van de materie die in een zwart gat verdwenen is (en of het dan nog wel materie is) kunnen we ook niet zeggen hoe groot die vorm dan is. De beste maat voor de grootte van een zwart gat is daarom de grootte van de horizon van het zwarte gat.

Voor een normaal voorwerp met een bepaalde vorm zijn er vaste verbanden tussen de verschillende maten voor de grootte van het voorwerp: Als je bijvoorbeeld de diameter van een bol kent, dan kun je daaruit ook de straal, de omtrek, het oppervlak en de inhoud van de bol uitrekenen. Het maakt dus eigenlijk niet veel uit welke maat je gebruikt, want je kunt de andere maten daaruit afleiden.

Omdat ruimte en tijd nabij een zwart gat sterk verwrongen zijn gelden daar die verbanden niet per sé. Een zwart gat heeft bijvoorbeeld geen diameter waarvan je de lengte met een lineaal of zo kunt meten, want als je de horizon in gaat om je lineaal te gebruiken dan kun je er nooit meer uit komen.

Als wetenschappers toch praten over de diameter van een zwart gat, dan bedoelen ze de diameter die een gewoon voorwerp heeft (dat geen zwart gat is) met dezelfde omtrek of oppervlakte als de horizon van het zwarte gat. In het simpelste geval is dat de schwarzschilddiameter, die evenredig is met de massa van het zwarte gat. Ook voor ingewikkeldere zwarte gaten is de schwarzschilddiameter een redelijke schatting voor de afmeting. Als \(M\) de massa is, dan is de schwarzschilddiameter \(d_\text{s}\) gelijk aan

\begin{equation} d_\text{s} = \frac{4 G M}{c^2} \end{equation}

waar \(G\) de universele zwaartekrachtsconstante is (6.672 × 10⁻¹¹ m³ s⁻² kg⁻¹) en \(c\) de lichtsnelheid (299792458 m/s). De volgende tabel toont de schwarzschilddiameter die hoort bij verschillende massa's.

5. De vorming van een zwart gat

Er lijken verschillende soorten van zwarte gaten te zijn: er zijn "gewone" zwarte gaten, met ongeveer dezelfde massa als een ster, maar ook superzware zwarte gaten, die miljoenen keer meer massa kunnen hebben als een ster. De superzware zwarte gaten zitten meestal in het centrum van melkwegstelsels.

De enige manier die we kennen waardoor een gewoon zwart gat gevormd kan worden is de levensloop van hele massieve sterren (die beginnen met meer dan ongeveer tien maal de massa van de Zon).

Men is er nog niet uit hoe de superzware zwarte gaten in melkwegstelsels gevormd zijn. Er zijn diverse theorieën over:

1. langzame aangroei van een zwart gat dat uit een normale (reuzen)ster gevormd is.
2. ontstaan uit een hele grote gaswolk die in elkaar stort tot een superzware "ster" die zonder supernova-ontploffing in een superzwaar zwart gat verandert. Zulke sterren zien we tegenwoordig niet, dus zijn blijkbaar hele speciale omstandigheden nodig om te voorkomen dat zo'n gaswolk uit elkaar valt in een groot aantal kleine gaswolken waaruit normale sterren onststaan.
3. instorting van een dichte groep van sterren. Als een ster uit zo'n groep ontsnapt dan komen de achtergebleven sterren gemiddeld wat dichter bij elkaar. Als ze te dicht op elkaar komen te zitten dan smelten ze misschien samen en dan kunnen ze in een zwart gat veranderen.
4. misschien ontstonden die zwarte gaten wel door verdichtingsgolven in gaswolken tijdens de Grote Knal (Big Bang).

Bij ons in de buurt lijken de omstandigheden tegenwoordig niet goed voor de vorming van zo'n superzwaar zwart gat, dus is het lastig om deze verschillende theorieën te toetsen.

6. Een zwart gat in duiken

Omdat geen informatie uit een zwart gat kan ontsnappen weten we niet hoe het er in een zwart gat aan toe is. We kunnen wel afleiden wat de toestand net buiten de horizon van een zwart gat is en die is slecht voor je gezondheid.

Stel dat je in een zwart gat duikt met je hoofd naar beneden. Omdat je hoofd het dichtste bij het zwarte gat is wordt het sterker door het zwarte gat aangetrokken dan je benen. Ten opzichte van het midden van je lichaam voelen je benen een kracht weg van het zwarte gat en je hoofd een kracht naar het zwarte gat toe. Deze krachten zijn getijdekrachten en treden op in elke toestand waar zwaartekracht een rol speelt, maar meestal zijn ze zo klein dat ze niet opvallen. Bijvoorbeeld, de getijdekrachten van de Aarde die werken op een astronaut in een lage baan rond de Aarde komen overeen met een gewicht van ongeveer 1/2000 van een gram, dus die zijn daar geheel verwaarloosbaar.

Omdat de zwaartekracht rond een zwart gat zo hoog is zijn de getijdekrachten daar wel merkbaar. Voor een zwart gat met een massa gelijk aan die van de Zon zijn de getijdekrachten op jou vergelijkbaar met je gewicht op Aarde als je nog steeds een paar duizend kilometer van het midden van het zwarte gat bent. Ver van het zwarte gat worden de getijdekrachten acht keer zo sterk telkens als je je afstand halveert, en dichtbij het zwarte gat nemen de getijdekrachten nog sterker toe. De getijdekrachten zullen je uit elkaar trekken lang voordat je de horizon van het zwarte gat kunt bereiken.

Zwarte gaten zenden straling uit met een temperatuur die lijkt toe te nemen (volgens jou) naarmate je dichter bij het zwarte gat komt. Voldoende dicht bij het zwarte gat wordt je gebombardeerd door ongezonde röntgenstraling en gammastraling van het zwarte gat.

Jouw vriend die in je ruimteschip op een veilige afstand om het zwarte gat draait ziet je naar de onzichtbare horizon toe vallen, maar hoe dichter je bij die horizon komt, hoe langzamer je bewegingen lijken te worden en hoe donkerder het beeld dat hij van je ziet (omdat het licht van dichter bij de horizon langer nodig heeft om aan de steeds sterkere zwaartekracht te ontsnappen en steeds meer energie verliest tijdens de ontsnapping). Zelfs als je vriend eeuwig kon wachten zou hij je nooit door de horizon zien gaan, terwijl jij al na korte tijd (op jouw horloge) in het zwarte gat verdwenen was.

Dus dingen die in een zwart gat vallen worden uit elkaar getrokken door de getijdekrachten en worden bovendien gebakken door röntgenstraling en gammastraling. Daarom is het praktisch onmogelijk dat een levend wezen een val naar een zwart gat zou overleven, laat staan een val tot in een zwart gat.

[209]

7. Samensmeltende zwarte gaten

Als twee zwarte gaten samensmelten dan ontstaat er een enkel zwart gat met de gecombineerde massa, elektrische lading, en draaiing van allebei. Dat nieuwe zwarte gat gedraagt zich net zo als elk ander zwart gat met dezelfde massa, elektrische lading, en draaiing, ongeacht hoe het ontstaan is. Je kunt aan een zwart gat niet zien hoe het ontstaan is (maar in sommige gevallen wel aan zijn omgeving).

Als twee zwarte gaten dicht bij elkaar komen dan zullen daar sterke zwaartekrachtsgolven vandaan komen, die wij in de nabije toekomst misschien zullen kunnen meten. Als er nog wat gewone materie rond een of beide zwarte gaten draaide, dan zal die tijdens het samensmelten waarschijnlijk hele sterke röntgenstraling en gammastraling uitzenden die wij kunnen meten met satellieten die rond de Aarde draaien.

8. Wormgaten

Sommige wetenschappers en science-fictionschrijvers speculeren dat een zwart gat misschien door een vreemd natuurkundig verschijnsel verbonden zou kunnen zijn met een zogenaamd "wit gat" in een andere plaats en tijd in het Heelal of in een ander Heelal, en dat iets dat in het zwarte gat valt dan op dit andere punt zou verschijnen. Een zwart gat dat zo'n uitgang heeft wordt dan een "wormgat" genoemd. Er is geen bewijs voor het bestaan van zulke wormgaten, en vanwege de getijdekrachten en straling van een zwart gat zouden hooguit je bestraalde en uiteengereten resten uit zo'n wormgat komen, dus lijken ze geen bruikbare vorm van vervoer te zijn zelfs als ze zouden bestaan.

Hoe het er in een zwart gat uit ziet weten wij niet zeker. Sommige theorieën van hoe een zwart gat werkt laten toe dat een zwart gat een soort doorgeefluik is naar een hele verre plek, misschien ver weg in hetzelfde Heelal of misschien wel in een heel ander Heelal. Helaas ziet in die theorieën het zwarte gat er van buiten af gezien steeds praktisch hetzelfde uit, dus kunnen wij uit waarnemingen vanaf de Aarde niet zeggen welke nu de goede is. Ook zou het kunnen dat de toestand binnen in het zwarte gat toch weer heel anders is dan die theorieën zeggen, omdat er daar misschien andere dingen heel belangrijk worden die buiten zwarte gaten niet opvallen. Als we die zaken niet kennen kunnen we ze ook niet in onze theorieën stoppen.

[28]

9. Eigenschappen van een zwart gat

Zwarte gaten hebben slechts drie kenmerken: hun massa, hun elektrische lading, en hun hoeveelheid rotatie. De massa is verbonden met zwaartekracht en de elektrische lading met de elektromagnetische kracht. Er is geen plaats voor de kernkrachten in zwarte gaten, en men denkt dat de elektrische lading van de meeste zwarte graten zo klein is dat het genegeerd kan worden, dus is de zwaartekracht de enige fundamentele kracht die voor zwarte gaten belangrijk is.

[4]

10. Schwarzschildsingulariteiten

Iets dat zeker niet uit de wetten van Newton volgt, maar wel uit de Algemene Relativiteitstheorie van Einstein, is dat zwaartekracht de struktuur van de ruimte en de tijd vervormt. Ook daar is weer alleen in zeer extreme toestanden of met uiterst nauwkeurige metingen iets van te merken. Karl Schwarzschild uit Duitsland paste rond 1916 de Algemene Relativiteitstheorie toe op de binnenkant van een simpel zwart gat en vond dat die theorie voorspelde dat de vervorming van de ruimte en de tijd in het midden van zo'n zwart gat oneindig groot wordt. Zo'n punt waar de voorspelde vervorming van ruimte en tijd oneindig groot worden heet tegenwoordig een singulariteit, en de voorspelde singulariteit in het midden van een simpel zwart gat heet, naar zijn ontdekker, een schwarzschildsingulariteit.

[559]

11. De binnenkant van een zwart gat

Hoe de materie in een zwart gat er uit ziet weet niemand. Uit de eigenschappen van het zwaartekrachtsveld buiten het zwarte gat kun je niet afleiden hoe de materie binnen in het zwarte gat precies verdeeld is. Er zijn vele modellen denkbaar die allemaal een andere massaverdeling hebben maar toch buiten het zwarte gat praktisch dezelfde zwaartekracht opleveren. Eén van die modellen is er een waar de massa allemaal in een enkel punt geconcentreerd is.

Net zo zijn de eigenschappen van het zwaartekrachtsveld buiten de Aarde ook onvoldoende om de verdeling van massa binnen de Aarde precies af te leiden. We kunnen toch wat nuttigs zeggen over de verdeling van massa binnen de Aarde omdat we wel aan mogen nemen dat de materie binnen in de Aarde van dezelfde soort is als die wij in het laboratorium kunnen onderzoeken, en we kunnen uitrekenen hoe zulk soort materie verdeeld moet zijn om het waargenomen zwaartekrachtsveld op te leveren.

Voor zwarte gaten werkt dat niet zo goed, want we weten niet wat de eigenschappen van de materie in een zwart gat precies zijn.

Dat een zwart gat grotendeels leeg is lijkt mij wel aannemelijk, maar of alle materie echt allemaal op één punt zonder afmetingen samengebald is, of dat het misschien toch een kleine bol is, of een rare wolk waarin "onze" natuurwetten niet meer goed werken, dat weten we gewoon niet.

Het belangrijke punt is dat je aan het zwaartekrachtsveld buiten het voorwerp niet kunt zien wat precies de verdeling van materie binnen het voorwerp is. Op 100.000 km vanaf het middelpunt is de zwaartekracht van de Aarde even sterk als de zwaartekracht van een zwart gat met dezelfde massa als de Aarde. Aan metingen van het zwaartekrachtsveld op grote afstand kun je niet meteen aflezen of je met een Aarde of met een zwart gat te doen hebt.

[58]

12. Zwarte gaten zijn geen bedreiging voor de Aarde

Het is heel onwaarschijnlijk dat een zwart gat ons binnenkort op Aarde zal bedreigen, want de Aarde en het Zonnestelsel bestaan al vijf miljard jaar en hebben in die tijd geen last gehad van zwarte gaten, tenminste niet op zo'n manier dat we er nu nog sporen van kunnen zien, en er is geen reden om aan te nemen dat er in de toekomst een erg veel grotere kans op problemen zal zijn.

Het belangrijkste om te weten over zwarte gaten is dat ze geen speciale zuigkracht hebben alleen omdat ze zwarte gaten zijn. De zwaartekracht van een zwart gat is van dezelfde soort als de zwaartekracht van elk ander ding. Als je de Zon vervangt door een zwart gat met dezelfde massa als de Zon, dan zullen de planeten daar gewoon omheen blijven draaien net zoals ze om de Zon deden, en met dezelfde omlooptijden. De zwaartekracht op 1 miljoen kilometer van het midden van de Zon is even sterk als de zwaartekracht op 1 miljoen kilometer van het midden van een zwart gat met dezelfde massa als de Zon.

Als je zo dicht bij het zwarte gat komt dat je bij een gewoon voorwerp met dezelfde massa al onder het oppervlak zou zijn, pas dan kun je rond het zwarte gat zwaartekrachtsterkten verwachten die er rond het gewone voorwerp niet zouden zijn.

Als er dus een zwart gat naar ons Zonnestelsel zou komen dan zouden de gevolgen daarvan globaal hetzelfde zijn als wanneer er een ster of steen of ander gewoon voorwerp met dezelfde massa naar ons Zonnestelsel zou komen. De extreme omstandigheden die je rond een zwart gat kunt vinden spelen pas een rol als je echt heel dicht bij het zwarte gat komt, en de kans dat je dat overkomt is heel klein. Zie ook het antwoord op vraag 10.

[520]

13. Het zwarte gat in het centrum van de Melkweg

Er is waarschijnlijk een enorm zwart gat in het centrum van onze Melkweg. Dat centrum is pakweg 26.000 lichtjaren weg in de richting van het sterrenbeeld van de Boogschutter. (Ter vergelijking: de dichtsbijzijnde ster voorbij de Zon is ongeveer 4 lichtjaren weg.) Dat zwarte gat heeft geen belangrijke invloed op ons.

Welke soort van invloed je ook kiest (zoals zwaartekracht), de rest van onze Melkweg heeft heel veel meer van die invloed op de Zon dan het zwarte gat heeft. De plaats van het centrum van de Melkweg werd pas in 1918 ongeveer gevonden, en sterke bewijzen dat er daar een zwart gat is werden pas gevonden vanaf 2002, na veel werk dat speciaal bedoeld was om vast te stellen of er daar een zwart gat was. Als het zwarte gat in het centrum van de Melkweg belangrijke invloed had op Aarde, dan zou het al veel eerder ontdekt zijn.

Zie //nl.wikipedia.org/wiki/Melkweg_%28sterrenstelsel%29 voor meer informatie over de Melkweg.

[596]

14. Vervorming van de ruimte-tijd nabij een zwart gat

Ruimte-tijdvervorming rond en in zwarte gaten werkt hetzelfde als rond en in "normale" dingen (zie vraag 557), maar dan een stuk sterker. Banen zijn krommer, snelheden hoger, en de tijd is sterker vertraagd. Voor de zwaartekracht maakt het (voor zover wij weten) niet uit of de massa die de zwaartekracht veroorzaakt de vorm heeft van een zwart gat of van iets gewoons.

Voor een bolsymmetrisch hemellichaam hangt de sterkte van de zwaartekracht op een bepaalde afstand vanaf het centrum van het hemellichaam af van die afstand en van hoeveel van de massa van het hemellichaam er dichter bij het centrum is dan het punt waarvoor je de sterkte van de zwaartekracht wilt weten. De zwaartekracht van alle massa van het object die verder van het centrum af is dan dat punt is precies gebalanceerd en telt daarom netto niet mee voor de zwaartekracht. Als er een bolvormige holte precies in het midden van de Aarde was dan was op elk punt in die holte de zwaartekracht gelijk aan nul, want dan was er geen massa dichterbij het centrum dan dat punt.

Dit verklaart waarom de zwaartekracht net buiten en vermoedelijk ook in een zwart gat veel sterker kan zijn dan rond of in een gewoon hemellichaam. Laten we de Zon vergelijken met een zwart gat met dezelfde massa als de Zon. De straal van dat zwarte gat is dan maar 1,5 km. Als je op een afstand van 2 km van het centrum van het zwarte gat bent dan is nog alle massa van het zwarte gat dichter bij het midden van dat zwarte gat dan jij bent, dus voel je de zwaartekracht van al die massa. Als je daarentegen op een afstand van 2 km vanaf het centrum van de Zon bent dan is nog maar een heel klein deel van de massa van de Zon dichter bij het midden van de Zon dan jij bent. De straal van de Zon is 696.000 km, dus alle massa die tussen 2 en 696.000 km vanaf het midden van de Zon zit zou niet meetellen voor de zwaartekracht op dat punt. Daarom is de zwaartekracht op 2 km vanaf het midden van de Zon heel veel minder sterk dan de zwaartekracht op 2 km vanaf het midden van een zwart gat met dezelfde massa als de Zon, en daarom kan de ruimte-tijd rond een zwart gat veel sterker vervormd zijn dan rond de Zon.

[416]

15. Waarom zwarte gaten onderzoeken als ze de Aarde niet bedreigen?

Hoe kun je weten dat iets geen bedreiging is als je het niet eerst onderzoekt? Dat terzijde, iets dat niet belangrijk is kan toch onderzoek waard zijn. Er kunnen veel verschillende redenen zijn waarom iemand een bepaalde zaak wil onderzoeken, misschien omdat het vreemd is, of merkwaardig, of moeilijk te bestuderen, of zelfs alleen maar "omdat het er is" (zoals sommige bergbeklimmers geacht worden te hebben geantwoord op de vraag waarom ze de gevaarlijke klim naar de top van een hoge berg wilden proberen). En er zijn weinig vreemdere dingen in het Heelal dan zwarte gaten. Zie ook vraag 258.

talen: [en] [nl]

//aa.quae.nl/nl/antwoorden/zwarte-gaten.html;
Laatst vernieuwd: 2021-07-19